Czym charakteryzowała się architektura w średniowieczu? Co jest takiego w średniowiecznych budowlach, że nawet dziś, setki lat później, wciąż zachwycają nas swoim stylem i tajemniczością? To niezwykle ciekawa, fascynująca epoka. Dziś opowiemy Wam o Wiekach Średnich, które na dobre ukształtowały Stary Kontynent oraz o tym, czym cechowała się architektura średniowiecza w Europie.
Średniowiecze — informacje podstawowe
Średniowiecze to okres między upadkiem Cesarstwa Rzymskiego a renesansem — czyli między V a XV wiekiem. W tym czasie Europa Zachodnia była świadkiem eksplozji kultury, gospodarki i sztuki. Okres ten charakteryzował się rozkwitem społeczeństwa feudalnego i Kościoła katolickiego jako najważniejszej siły politycznej i kulturalnej kontynentu.
W epoce tej narodził się również uniwersytet, powstała architektura gotycka, a przede wszystkim rozkwitło wiele europejskich literatur wernakularnych. Średniowiecze jest często kojarzone z wiekami ciemnymi, okresem regresu kulturowego lub stagnacji. Okres ten lepiej jednak określić jako przejściowy, kiedy to stare i nowe elementy przez pewien czas współistniały ze sobą, a stopniowe zmiany przekształcały społeczeństwo.
Jakie były style w architekturze średniowiecza?
W średniowieczu nie istniał ścisły podział stylów architektonicznych, lecz mieszały się w nim różne elementy architektoniczne, różne techniki i style budowlane. Warto zauważyć, że w tym okresie architektura rozwijała się razem z innymi dziedzinami kultury.
Artyści i architekci pozostawali pod wpływem ówczesnej literatury i filozofii, swojej wyobraźni i kreatywności. Różne style współistniały ze sobą, wpływały na siebie, a później ewoluowały w nowe style. Przejście od Cesarstwa Rzymskiego do feudalizmu charakteryzowały dwie główne tendencje: przejście od budynków rolniczych do feudalnych oraz przejście od struktur wiejskich do miejskich.
Pierwszy z tych trendów opierał się na przejściu od architektury romańskiej Cesarstwa Rzymskiego do architektury gotyckiej. Przejście od struktur wiejskich do struktur miejskich miało miejsce zarówno na Zachodzie, jak i na Wschodzie. Na Zachodzie było to przejście od romańskiej architektury wiejskiej do architektury gotyckiej, a na Wschodzie od architektury bizantyjskiej do gotyckiej. Nie można więc powiedzieć, że na całym kontynencie architekci średniowiecza korzystali z dokładnie tych samych wzorców.
Główne innowacje w średniowiecznej architekturze sakralnej
Kościoły parafialne stanowiły centra średniowiecznej społeczności. Przez setki lat były to jedyne budynki, w których cała ludność mogła się spotykać w jednym miejscu i w tym samym czasie. Jako centralna część społeczności parafie były ważnymi miejscami socjalizacji, a także ważnymi miejscami duchowymi.
To właśnie tutaj parafianie spotykali się regularnie, aby prowadzić swoje wspólne sprawy, oddawać cześć Bogu i uczyć się, jak być dobrymi członkami swojej wspólnoty. Budynki te musiały spełniać wiele funkcji, ale przede wszystkim musiały ukazywać centralne miejsce kościoła w średniowiecznej społeczności.
Zaprojektowanie tych budynków w taki sposób, aby funkcjonowały efektywnie, było jedną z innowacji w architekturze średniowiecznej na poziomie parafii. Średniowieczne budowle, jak kościoły parafialne, były projektowane z myślą o jednej, centralnej funkcji kościelnej.
Funkcją tą była celebracja wspólnotowego kultu. To właśnie poprzez celebrację tego aktu kościoły parafialne ukazywały znaczenie kościoła we wspólnocie. W związku z tym kościoły te były projektowane z myślą o funkcji kościelnej, co oznacza, że były budowane z myślą o funkcji kościelnej. W związku z tym funkcję kościelną tych kościołów pełniło zazwyczaj ich wnętrze.
Średniowieczna katedra – ikona i centralny element wspólnoty feudalnej
Katedra była najważniejszą budowlą w każdym dużym średniowiecznym mieście. Stanowiła centrum życia duchowego, siedzibę biskupa, miejsce handlu, gromadzenia zasobów i edukacji. Budowle te były wznoszone jako najważniejsze symbole miast, w których się znajdowały. W konsekwencji były one projektowane jako najważniejsze symbole ośrodków wiejskich i miejskich, które reprezentowały.
Katedra była także ikoną wspólnoty feudalnej. Stanowiła centrum społeczeństwa feudalnego, przez które regulowano i egzekwowano wszystkie jego prawa, przywileje i obowiązki.
Architektura wernakularna i pojawienie się europejskich tradycji wernakularnych
Przejściu od Cesarstwa Rzymskiego do feudalizmu towarzyszyło pojawienie się europejskich tradycji wernakularnych. Są to różne języki, które rozwinęły się z łacińskiego i średniowiecznej literatury łacińskiej. Literatura ta była pisana w językach lokalnych i wykorzystywała lokalne elementy.
Najbardziej znane tradycje wernakularne to języki romańskie (hiszpański, portugalski, francuski, włoski, rumuński i inne), języki słowiańskie (rosyjski, ukraiński, białoruski i inne) oraz języki germańskie (angielski, norweski, szwedzki, duński i inne).
Europejskie tradycje wernakularne pojawiły się w wyniku upadku Imperium Rzymskiego i zanikania języka łacińskiego. W związku z tym ludzie zaczęli pisać i mówić w językach lokalnych. Ponieważ te lokalne języki często opierały się na miejscowych tradycjach wernakularnych, powstające europejskie tradycje wernakularne stały się ważną częścią kultury średniowiecznej.
Architektura średniowieczna w Europie — podsumowanie
Architektura gotycka ukazywała centralne miejsce Kościoła katolickiego w społeczeństwie feudalnym. Architektura gotycka była także ikoną starożytnego Imperium Rzymskiego i gotyckiej architektury Imperium Rzymskiego.
Architektura średniowieczna wyłoniła się jako odrębny styl w XI wieku, kiedy stało się jasne, że należy opracować nowy styl architektoniczny oparty na wzorach rzymskich. W średniowieczu w Europie Zachodniej dominował styl gotycki, a w Europie Wschodniej — styl bizantyjski.
