Często przechadzając się różnymi ścieżkami miast, zastanawiamy się nad tym, co to jest za styl. Przeważnie każdy z nas ma pewne poczucie estetyki, które mówi mu, że musi docenić stare budowle w postaci zabytkowych kamienic czy przede wszystkim kościołów. Architektura sakralna jest doskonałym przykładem na to, że pewne dawne budynki cały czas cieszą nasze oczy. Gdybyśmy chcieli opisywać wszystkie style, które obowiązywały w sztuce, to brakowałoby nam czasu. Wzięliśmy pod lupę styl gotycki i na podstawie kilku przykładów przedstawimy jego założenia, opowiemy sobie o jego historii oraz cechach charakterystycznych. Aby dowiedzieć się tego wszystkiego, zachęcamy do przeczytania poniższego artykułu.
Historia stylu gotyckiego
Cała historia stylu gotyckiego rozpoczęła się w XII wieku we Francji. Pierwsze przykłady tej sztuki datuje się na 1144 rok, gdy przebudowano chór w opactwie Saint Denis. Co ciekawe, sztuka ta bardzo szybko trafiła do Anglii, bo już po 25 latach. Wszelkie kościoły budowane w tym stylu sprawiły, że romanizm odszedł delikatnie mówiąc w cień.
Gotyk również sprawił, że rozwinęła się sztuka obronna w postaci nie tylko budynków, ale również i murów. Jak oglądamy zamki z tego czasu, to zachwycamy się ich pięknem, ale trzeba wspomnieć, że mury miast wykańczane były zębatymi blankami, co tylko pokazuje, że gotyk był stylem mocno przebijającym się na tamten czas.
Architektura gotyku – czym się wyróżniała?
Architektura gotyku jest zdecydowanie wyróżniająca się na tle innych stylów. Przede wszystkim to ogromna ilość łuków, które cały czas były wyznacznikiem tego stylu. Charakterystycznym elementem jest tzw. łuk Tudorów przypominający ośli grzbiet; to niski rodzaj łuku z punktem centralnym. Sklepienia również uległy zmianie, ponieważ ich konstrukcja zmieniła się poprzez stosowanie żeber podpierających kolebki.
Jeżeli chodzi o kształt, to są to ogromne budynki, które mają wiele naw, ale wyróżnia ich właśnie spory rozmiar. Na budynkach jest wiele wież, które były stawiane przede wszystkim przez prywatnych fundatorów. Gotyk zmieniał się na przestrzeni wieków, chociaż jego oficjalna nazwa przyjęła się dopiero w XV wieku, a należy dodać, że nie brakowało krytyków, którzy w postaci Vasariego w XVI wieku negatywnie oceniali ten styl. Wynikało to z tego, że ten styl był obcy rzymian, a konstrukcje odbiegały od stylu romańskiego.
Cechy architektury gotyku
Zastosowanie ogromnej ilości łuków sprawiło, że ściany zeszły na drugi plan, a masywne filary zmieniły się w pęki służek. Jeżeli chodzi o same cechy architektury gotyckiej na przykładzie architektury sakralnej oraz świeckiej, to poza wspomnianymi już łukami, są charakterystyczne elementy. Są to m.in. okna o wyjątkowym kształcie, w których bardzo często zainstalowane są witraże. Miały one zamykać przestrzeń i sprawiać, że światło nie będzie wpadać do świątyń.
Jak już powiedzieliśmy w kontekście murów, architektura gotycka w przypadku świeckich budowli miała na celu zabezpieczyć władców oraz mieszkańców. W tym czasie pojawia się artyleria. Dodatkowym elementem, który wyróżniał gotyckie budowle były przypory, czyli pionowe elementy w postaci murów odchodzących na zewnątrz od ściany wysokiego budynku w postaci filara.
Założenia architektury gotyku
Podstawowym założeniem było chwalenie Boga poprzez stawianie kolejnych budynków, ale byłoby to zbyt proste. Portal to tylko jeden z elementów pojawiających się w gotyku, czyli obramowanie drzwi, które pojawiało się w pałacach, kościołach czy tez innych budynkach. Te elementy są widoczne gołym okiem i każdy od razu będzie mógł je zauważyć.
Ponadto jeżeli chodzi o inne założenia, to warto powiedzieć o materiałach stosowanych do budowli. Przede wszystkim był to kamień, który jest wytrzymałym materiałem i dzięki temu wszelkie łuki wytrzymywały bez problemów i były to solidne budowle, nie tylko sakralne. W późniejszych latach pojawiały się ratusze, zamki czy też inne miejsca charakterystyczne dla tego stylu.
Przykłady architektury gotyckiej
Jeżeli chodzi o przykłady architektury gotyckiej, to na pewno warto wyróżnić charakterystyczne budowle w naszym kraju. To Bazylika Mariacka Wniebowzięcia NMP w Gdańsku, kościół Mariacki i katedra na Wawelu w Krakowie, kościół NMP na Piasku we Wrocławiu czy też najbardziej znana budowla świecka w postaci zamku w Malborku.
Inne budowle, które znane są na całym świecie w stylu gotyckim, to archikatedry oraz katedry w Chartres, Amiens, Lyonie czy też bliższym nam kościół św. Anny w Wilnie.
Architektura gotyku na tle innych okresów
Gotyk na tle innych okresów różni się w znacznym stopniu. Już same ostre łuki są wyraźnym znakiem tego, że mamy do czynienia z gotycką budowlą. Można prostszym językiem powiedzieć, że są to stricte matematyczne kształty, które są ze sobą połączone. Był to czas rozkwitu chrześcijaństwa, które przeszło z romanizmu właśnie do form gotyckich. Nie bez powodu jest to styl, który ma swoją duszę i choć może wydawać się czasem surowy, to jednak jest to wspaniała architektura.
Podsumowanie
Styl gotycki tak naprawdę jest widoczny wszędzie. Wymieniliśmy parę przykładów budowli, głównie o charakterze sakralnym, w których nawet kluczowe elementy jak prezbiterium są właśnie wykończone w stylu gotyckim. Są to budowle, które są chętnie odwiedzane i wydaje się, że tak będzie. Choć stricte kojarzymy go z chrześcijaństwem, to jednak można znaleźć jego ślady w innych budowlach, które jednak nie przetrwały próby czasu.
