Architektura w baroku — po raz pierwszy od setek lat — przywróciła prymat człowieka w sztuce. Mimo tego, że epoka nie różniła się zbytnio od renesansu, to można jednak wskazać wiele cech budowli barokowych, które są charakterystyczne tylko dla tego nurtu. Co warto wiedzieć o tej epoce?
Barok — najważniejsze informacje
Barok to okres, który nastąpił po Renesansie i poprzedził Rokoko — obie te epoki charakteryzowały się wybujałą i śmiałą architekturą. Sam styl barokowy jest fazą szerszego ruchu znanego jako sztuka późnego renesansu, choć często uważa się go za odrębną epokę samą w sobie.
Epoka baroku była okresem wielkich zmian kulturowych i rozwoju, w którym wiara człowieka we własne wrodzone siły twórcze znalazła się w centrum uwagi. Styl barokowy charakteryzował się wybujałym naturalizmem i sztucznością, a jego architekci i artyści czerpali inspirację i pozostawali pod wpływem klasycznych stylów świata starożytnego, kładąc jednak nacisk na ludzkie emocje i introspekcję.
Architektura i sztuka baroku
W okresie baroku nastąpił rozkwit bogatego i różnorodnego ruchu artystycznego, który obejmował malarstwo, rzeźbę, architekturę i sztuki dekoracyjne. O ile renesans słynął z malarstwa i rzeźby, o tyle w okresie baroku sztuki te znalazły zastosowanie w architekturze, która osiągnęła nowe wyżyny wybujałego naturalizmu i sztuczności. To właśnie te elementy architektury barokowej były kluczowe.
Styl barokowy charakteryzował się zuchwałą wiarą w zdolność człowieka do tworzenia; był to okres uderzających abstrakcji i intensywnego naturalizmu, w którym człowiek był postrzegany jako wyraz boskiej mocy. Po raz pierwszy od setek lat twórcy odważyli się niemal zrównać człowieka z Bogiem. Sztuka i architektura baroku nierozerwalnie związana jest właśnie z podkreśleniem roli człowieka.
Cechy architektury barokowej
Barok w architekturze charakteryzowały takie cechy, jak:
– Wybujały naturalizm i sztuczność: Architektura barokowa zaczęła postrzegać naturę jako źródło inspiracji, a wszystkie formy życia zaczęto traktować jako wzorce do budowania. Budynki stały się bardziej organiczne, z fantazyjnymi wzorami i wrzecionowatymi, niezgrabnymi formami, które często miały niewiele wspólnego z zakorzenieniem historycznym.
– Ludzkie emocje i introspekcja: W stylu barokowym wywyższono postać ludzką, a budynki często zdobiono żywymi obrazami i skomplikowanymi, złożonymi wzorami, odzwierciedlającymi bujność tego okresu. W stylu barokowym zwrócono także uwagę na dekorację wnętrz – bogate malowidła ścienne, meble i dekoracje często brały górę nad funkcją budynków.
Jakie były cechy charakterystyczne stylu barokowego w architekturze?
W stylu barokowym wywyższono postać ludzką, a budynki często zdobiono żywymi obrazami i skomplikowanymi, złożonymi wzorami, odzwierciedlającymi bujność tego okresu. Cechy budowli barokowych to także położenie bardzo dużego nacisku na dekorację wnętrz.
W baroku rozwinęło się wiele nowych technik i stylów artystycznych. Wynikało to po części z faktu, że po raz pierwszy od czasów średniowiecza sztukę zaczęto uważać za dochodowy zawód. Sztuka barokowa była więc pełna nowych pomysłów i technik.
Jednym z najważniejszych wydarzeń w sztuce w okresie baroku był rozwój koloru. Artyści zaczęli stosować bardziej intensywne i żywe kolory, takie jak czerwony, żółty, niebieski i pomarańczowy. W architekturze głównym ruchem architektonicznym w okresie baroku było stosowanie krzywizn, zwłaszcza w architekturze kościołów.
Oto najlepsze przykłady architektury barokowej
– Sewilla, Hiszpania: Turyści odwiedzający Sewillę są zaskoczeni wspaniałością historycznego centrum miasta. To właśnie tutaj styl barokowy naprawdę się rozwinął. Sewilla była finansową stolicą Hiszpanii, a jej architektura odzwierciedlała to bogactwo, prezentując przepych i potęgę. Budowle takie jak pałac Alcazar i katedra są uważane za jedne z najlepszych przykładów architektury barokowej. – Glens of Ireland: Glens of Ireland to obszar wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Średniowieczne, otoczone murami miasta, z których wiele zbudowano na strategicznych szczytach wzgórz, prezentują jedne z najlepszych przykładów architektury barokowej. W otoczonych murami miastach Glenmalure i Glenveagh zwiedzający mogą poczuć prawdziwą bujność stylu barokowego.
– Drezno, Niemcy: Drezno to miasto znane z architektury barokowej, która jest szczególnie widoczna na jego głównym placu – Augustusplatz.
Na naszym rodzimym podwórku na pewno warto wskazać na kaplicę Wazów w Katedrze Wawelskiej, a także na kościół p.w. Piotra i Pawła w Wilnie. Inne przykłady architektury baroku na ziemiach polskich, to dwa krakowskie kościoły:
- Świętej Anny,
- Wizynek.
Warto też wskazać na słynny zamek Krzyżtopór ufundowany przez ród Ossolińskich, a także na Zamek Królewski w Warszawie, który (niestety) w czasie potopu szwedzkiego został zniszczony. Inne przykłady świeckiej architektury barokowej to między innymi zamek w Podhorcach oraz północne skrzydło na Wawelu.
Jak wyglądała architektura sakralna baroku
Architektura sakralna charakteryzowała się silnym naciskiem na duże i ozdobne formy, takie jak kopuły i rotundy, które są powszechnie widoczne w katolickich kościołach południowych Niemiec w okresie od końca renesansu (ok. 1600 r.) do początku okresu rokoka (ok. 1750 r.). Architektura sakralna charakteryzowała się również bogatą dekoracją i silnym użyciem kolorów. Dekoracje te często przybierały formę rzeźb, w których pojawiały się motywy i obrazy religijne.
Cechy architektury baroku — podsumowanie
Wiesz już, jakie były najważniejsze elementy architektury baroku. Zbierzmy jednak tę wiedzę w spójną całość. Architektura barokowa charakteryzuje się bardziej płynnym i mniej uporządkowanym stylem niż architektura renesansu i manieryzmu. Styl barokowy charakteryzował się następującymi cechami:
- Stosowanie bardziej krzywoliniowego stylu niż w architekturze renesansu i manieryzmu.
- Stosowanie nadmiernej ilości dekoracji w porównaniu z architekturą renesansu.
- Stosowanie dużych i skomplikowanych form architektonicznych, takich jak kopuły, rotundy i piramidy.
Jak widać, był to niezwykle ciekawy nurt, który odcisnął swoje piętno na architekturze w niemal całej chrześcijańskiej Europie — także i w Polsce oraz na terenach państw, które kiedyś wchodziły w skład Rzeczypospolitej, jak dzisiejsza Litwa, Białoruś, czy Ukraina.
